Biopsja szyjki macicy to procedura diagnostyczna polegająca na pobraniu małego fragmentu tkanki z szyjki macicy w celu jego dokładnego zbadania pod mikroskopem. Jest to kluczowe badanie przy podejrzeniu zmian nowotworowych lub przedrakowych. Choć sama myśl o biopsji często budzi niepokój, w rzeczywistości jest to stosunkowo prosty i krótki zabieg. Dowiedz się, jak przebiega procedura pobrania wycinka z szyjki macicy, czego możesz się spodziewać podczas badania oraz jak interpretować jego wyniki.
Czym jest biopsja szyjki macicy i kiedy się ją wykonuje?
Biopsja szyjki macicy to zabieg diagnostyczny, podczas którego lekarz pobiera niewielki fragment tkanki z szyjki macicy do badania histopatologicznego. Procedura ta nie jest rutynowym badaniem – przeprowadza się ją dopiero wtedy, gdy podczas standardowych badań ginekologicznych wykryte zostaną nieprawidłowości.
Najczęstsze wskazania do przeprowadzenia biopsji szyjki macicy to:
- Nieprawidłowy wynik cytologii (test Papanicolaou)
- Widoczne zmiany na szyjce macicy podczas badania ginekologicznego
- Pozytywny wynik testu na obecność wirusa HPV (brodawczaka ludzkiego)
- Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych
- Podejrzenie stanu przedrakowego lub nowotworu szyjki macicy
Biopsja szyjki macicy nie jest badaniem rutynowym i wykonuje się ją tylko wtedy, gdy istnieje konkretne podejrzenie zmian patologicznych.
Rodzaje biopsji szyjki macicy
W zależności od lokalizacji i charakteru zmian, lekarz może wybrać jeden z kilku rodzajów biopsji:
Biopsja celowana (punch biopsy)
Jest to najczęściej wykonywany typ biopsji, podczas którego lekarz za pomocą specjalnych kleszczyków pobiera małe fragmenty tkanki z podejrzanych miejsc na szyjce macicy. Zwykle pobiera się 2-3 wycinki z różnych obszarów, co zwiększa dokładność diagnozy.
Biopsja stożkowa (konizacja)
Procedura ta polega na wycięciu stożkowatego fragmentu tkanki z szyjki macicy, obejmującego zarówno powierzchnię zewnętrzną, jak i kanał szyjki. Wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, najczęściej przy użyciu pętli elektrochirurgicznej (LEEP/LLETZ) lub skalpela (cold knife conization). Ta metoda służy zarówno do diagnostyki, jak i leczenia wykrytych zmian.
Wyskrobiny z kanału szyjki macicy (curettage)
Podczas tego zabiegu lekarz używa specjalnego narzędzia (łyżeczki) do pobrania komórek z wnętrza kanału szyjki macicy. Jest to szczególnie istotne, gdy zmiany nie są widoczne na powierzchni szyjki, a mogą rozwijać się wewnątrz kanału szyjki, gdzie trudniej je zauważyć podczas standardowego badania.
Jak przebiega procedura pobrania wycinka z szyjki macicy?
Biopsja szyjki macicy jest zabiegiem ambulatoryjnym, który trwa zwykle kilka minut i nie wymaga hospitalizacji. Oto jak wygląda standardowa procedura:
Przygotowanie do zabiegu
Przed biopsją nie są wymagane skomplikowane przygotowania. Warto jednak zastosować się do kilku zaleceń:
- Nie stosować tamponów, leków dopochwowych ani nie odbywać stosunków płciowych na 24-48 godzin przed zabiegiem
- Poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza przeciwzakrzepowych
- Koniecznie poinformować o możliwej ciąży
- Zażyć lek przeciwbólowy (np. ibuprofen) około godziny przed zabiegiem, aby zminimalizować dyskomfort
Przebieg badania
Podczas biopsji szyjki macicy:
- Pacjentka przyjmuje pozycję ginekologiczną na fotelu
- Lekarz wprowadza wziernik do pochwy, aby dokładnie uwidocznić szyjkę macicy
- Szyjka macicy zostaje przemyta roztworem kwasu octowego lub płynem Lugola, co pomaga wyraźnie uwidocznić nieprawidłowe obszary
- W wielu przypadkach lekarz używa kolposkopu (rodzaj mikroskopu) do dokładniejszego obejrzenia szyjki macicy i precyzyjnego zlokalizowania zmian
- Następnie za pomocą specjalnych kleszczyków pobiera małe fragmenty tkanki z podejrzanych miejsc
- Pobrane wycinki umieszcza w specjalnym płynie utrwalającym i wysyła do laboratorium histopatologicznego
Podczas pobierania wycinka pacjentka może odczuwać krótkotrwały ból lub dyskomfort – uczucie szczypania lub ucisku. Niektóre kobiety opisują to jako silniejszy ból menstruacyjny. W zależności od indywidualnej wrażliwości i zakresu biopsji, lekarz może zastosować miejscowe znieczulenie, choć nie jest to rutynowa praktyka przy prostych biopsjach.
Po zabiegu – zalecenia i możliwe powikłania
Po biopsji szyjki macicy pacjentka może od razu wrócić do domu i zazwyczaj do codziennych aktywności. Warto jednak pamiętać o kilku ważnych zaleceniach, które pomogą uniknąć powikłań:
Zalecenia po biopsji szyjki macicy
- Przez około 1-2 tygodnie może występować plamienie lub krwawienie – to całkowicie normalna reakcja organizmu na pobranie wycinka
- Należy powstrzymać się od stosunków płciowych, używania tamponów i leków dopochwowych przez około 1-2 tygodnie lub zgodnie z indywidualnymi zaleceniami lekarza
- Do higieny intymnej używaj wyłącznie podpasek (nie tamponów)
- W przypadku bólu można przyjmować leki przeciwbólowe dostępne bez recepty
- Przez kilka dni po zabiegu unikaj intensywnego wysiłku fizycznego, podnoszenia ciężkich przedmiotów i gorących kąpieli
Możliwe powikłania po pobraniu wycinka z szyjki macicy
Biopsja szyjki macicy jest zazwyczaj bezpieczną procedurą o niskim ryzyku powikłań, ale jak każdy zabieg medyczny, może wiązać się z pewnymi komplikacjami:
- Obfite krwawienie (występuje rzadko)
- Infekcja (również rzadko)
- Ból w podbrzuszu utrzymujący się dłużej niż kilka dni
Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli po biopsji wystąpi:
- Gorączka powyżej 38°C
- Bardzo obfite krwawienie (przesiąkanie więcej niż jednej podpaski w ciągu godziny)
- Silny ból brzucha nieustępujący po lekach przeciwbólowych
- Nieprzyjemny zapach wydzieliny z pochwy, który może świadczyć o infekcji
Interpretacja wyników biopsji szyjki macicy
Wyniki biopsji są zwykle dostępne w ciągu 1-2 tygodni od pobrania materiału. Oczekiwanie na wyniki może być stresujące, ale pamiętaj, że większość zmian wykrywanych podczas biopsji nie jest nowotworowa. Raport histopatologiczny może zawierać różne rozpoznania:
Możliwe wyniki biopsji
- Prawidłowa tkanka – nie stwierdzono nieprawidłowych komórek, co jest dobrą wiadomością
- Zmiany łagodne – takie jak zapalenie, polip czy nadżerka, które zazwyczaj nie stanowią zagrożenia onkologicznego
- CIN (śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy) – zmiany przedrakowe w różnym stopniu zaawansowania:
- CIN 1 (dysplazja łagodna) – zmiany małego stopnia, często ustępujące samoistnie w ciągu 1-2 lat
- CIN 2 (dysplazja umiarkowana) – zmiany średniego stopnia wymagające regularnej kontroli lub leczenia
- CIN 3 (dysplazja ciężka/carcinoma in situ) – zaawansowane zmiany przedrakowe wymagające leczenia
- Rak inwazyjny – nowotwór złośliwy szyjki macicy, który wymaga natychmiastowego, kompleksowego leczenia
Wykrycie zmian przedrakowych (CIN) nie oznacza raka – to raczej sygnał ostrzegawczy i szansa na wczesną interwencję, która może zapobiec rozwojowi nowotworu.
Co dalej po otrzymaniu wyników?
Dalsze postępowanie zależy od wyniku biopsji i będzie indywidualnie dobrane przez lekarza:
- Przy wyniku prawidłowym lub łagodnych zmianach – zazwyczaj zaleca się regularne badania kontrolne, bez konieczności interwencji
- Przy CIN 1 – często stosuje się taktykę uważnej obserwacji, ponieważ nawet 60% tych zmian ustępuje samoistnie w ciągu roku lub dwóch
- Przy CIN 2 i CIN 3 – zwykle zaleca się zabieg usunięcia zmienionych tkanek (konizacja, LEEP/LLETZ), aby zapobiec rozwojowi raka
- Przy raku inwazyjnym – leczenie zależy od stopnia zaawansowania i może obejmować operację, radioterapię i/lub chemioterapię
Biopsja szyjki macicy to nieocenione narzędzie diagnostyczne, które pozwala na wczesne wykrycie i leczenie zmian przedrakowych, zanim przekształcą się w nowotwór. Wczesne wykrycie zmian daje niemal 100% szansę na całkowite wyleczenie. Choć sama procedura może budzić niepokój, jest to stosunkowo krótki i bezpieczny zabieg, który może dosłownie uratować życie. Regularne badania ginekologiczne, cytologia, a w razie potrzeby biopsja, stanowią najskuteczniejszą strategię profilaktyki raka szyjki macicy. Nie unikaj tych badań – twoje zdrowie jest najważniejsze.