Zdaniem ekspertów, ceny towarów i usług mogą zaskoczyć konsumentów gwałtownym wzrostem o średnio 8 procent podczas letnich wakacji. Zgodnie z analizami, intensyfikacja inflacji może nastąpić, jeśli polski rząd zdecyduje się na stopniowe wycofywanie aktualnie obowiązujących działań osłonowych, określanych mianem tarcz antyinflacyjnych. Oznaczałoby to między innymi przywrócenie pełnego stawki VAT na produkty spożywcze oraz zniesienie zamrożenia cen energii, takich jak prąd, gaz czy ciepło. Aby utrzymać inflację na obecnym poziomie, oscylującym w przedziale 2,5-3,5 procent rocznie, konieczne byłoby kontynuowanie działań osłonowych w dotychczasowej formie.
Jednak co stanie się, jeśli rząd postanowi tylko częściowo wycofać te osłony? To pytanie próbował odpowiedzieć Narodowy Bank Polski (NBP) podczas przygotowań do marcowej decyzji dotyczącej stóp procentowych. Ekonomiści NBP opracowali nową projekcję inflacji do końca roku 2026, która uwzględnia dwa różne scenariusze, zależne od decyzji polskiego rządu.
Pierwszy scenariusz przewiduje, że od połowy 2024 roku rząd zdecyduje się na pełne wycofanie tarcz antyinflacyjnych. Skutkiem takiej decyzji byłoby m.in. odblokowanie cen energii i przywrócenie pełnej stawki VAT na artykuły spożywcze. W efekcie mogą nastąpić nagły skok inflacji do poziomu 8 procent w lipcu i sierpniu, co wpłynie na koszty letnich wakacji. Oznaczałoby to podwojenie obecnej stopy inflacji, która według prognoz ma spaść do około 3-4 procent do czerwca.
Niemniej jednak, według projekcji NBP, ten gwałtowny wzrost cen byłby krótkotrwały. Do końca 2024 roku stopa inflacji powinna obniżyć się do 6 procent, a jesienią 2025 roku może spaść nawet do poziomu 2 procent. Tymczasem Rada Polityki Pieniężnej NBP nie planuje obniżki stóp procentowych, co oznacza, że banki nie będą miały motywacji do obniżki oprocentowania lokat poniżej obecnego poziomu około 4 procent. Podobnie Ministerstwo Finansów nie ma powodu do obniżania oprocentowania obligacji skarbowych, których stopę referencyjną NBP związało na poziomie 5,75 procent.
Co zatem można zrobić, aby uniknąć tak gwałtownego wzrostu inflacji w drugiej połowie 2024 roku? Eksperci NBP sugerują, że rząd powinien utrzymać większość działań osłonowych i stopniowo odmrażać ceny energii oraz przywracać VAT. W takim scenariuszu inflacja mogłaby spaść nawet do 2,5 procent do końca czerwca, a w ciągu całego okresu 2024-2025 nie przekroczyłaby poziomu 4 procent.